Mijn buurman is werkloos. Na 30 jaar in de bouw is het
afgelopen met het werken voor een baas. Buurman blijft positief en signaleert
ingrijpende veranderingen in de economie en in het omgaan met arbeid. ‘Een
levenlang in loondienst is niet meer van deze tijd’, zegt hij. ‘Niemand wil
zich nog voor onbepaalde tijd binden. Zowel werkgever als werknemer willen meer
flexibel zijn. Je moet elkaar kunnen vinden voor de duur van een klus en daarna
weer je eigen weg kunnen gaan.’
We zien deze trend al een poos in het vrijwilligerswerk:
ouders willen best op school de handen uit de mouwen steken, maar niet
onbeperkt. Ze willen de activiteit kunnen plannen, het moet een afgerond
project zijn en het mag zich niet over een lange of zelfs onbeperkte periode
uitstrekken. De voetbal, de kerk, de school, ze merken allemaal dat ze
onbetaalde arbeid op een andere manier moeten organiseren.
Dezelfde trend zet zich nu ook door op de arbeidsmarkt:
werkgevers laten al langere tijd horen dat ze afwillen van langlopende
contracten. Ze willen arbeid kunnen inzetten op momenten dat er veel vraag naar
is én ze willen contracten kunnen ontbinden op momenten van stille handel.
Eigenlijk heel logisch, ware het niet dat ‘betaalde arbeid’
verweven is met rechten, plichten over betaling, verantwoordelijkheid, scholing
en verzekering enzovoort. Velen ervaren flexibiliteit daarom als lastig. Wat
het vooral lastig maakt is: we hebben het hier over menselijk kapitaal. Inzet,
vakmanschap, loyaliteit en vertrouwen, dat zijn geen wegwerp producten, maar
iets wat je moet koesteren, onderhouden en waarderen.
Buurman wil best wat doen voor de buurt, is niet te beroerd
om ook bij mij de ramen te lappen, het vuilnis buiten te zetten en de straat te
vegen. Hij is trots op zijn vak en ziet wel mogelijkheden om te gaan timmeren.
De daling van zijn inkomen kan hij ook nog wel opvangen, maar het drama van
massale werkloosheid zit ‘m in het afgedankt zijn. We zijn zo afhankelijk
geworden van geld dat een economische crisis ook een sociale crisis is. Dat de
talenten van grote groepen goed opgeleide mensen niet worden benut, omdat er
geen geld mee te verdienen valt, dát valt niet te begrijpen. ‘Dat al die mensen
voor niks zijn opgeleid, hun talenten hebben ontwikkeld en nu nutteloos zijn
gaat er bij mij niet in’, zegt buurman. ‘Het gaat alleen maar om geld. Bob de
bouwer kan alles maken, maar we maken het niet omdat het teveel kost. Geld
beperkt ons denken, dat is zo jammer!’
Bij Startwijzer spreken wij dagelijks mensen zoals Bob.
Mensen die soms noodgedwongen voor zichzelf gaan starten, omdat een baan in
loondienst niet lukt. Ook komen we steeds meer jongeren tegen die moeite hebben
om een plek te veroveren op de arbeidsmarkt. Samen met de Rabobank Midden-West
Friesland hebben we afgelopen maand een bijeenkomst georganiseerd voor jongeren
en hen geïnformeerd over het zelfstandig ondernemerschap, solliciteren 3.0 en
de kracht van social media. Ons doel is om de jongeren van tegenwoordig niet de
sociale crisis in te jagen zoals Bob maar hen voor te bereiden op een flexibele
toekomst.
